Nimet çöpe atılır mı?

Dün akşam çok sevdiğim yiyeceklerden birini hazırladım. Yerken de şöyle düşündüm: “Bu kadar basit bir yiyecek bu kadar lezzetli olabilir mi?” Lezzeti malzemesindeydi elbet. Nohut mayalı ekmektendi peksimetim. Güneşi iyice içmiş domatesleri keçi peyniriyle rendelemiş, sızma zeytinyağı ve kekikle karıştırmış, peksimetlerin üzerine pay etmiştim. Keyifle yerken yemek bulamadığı için ölümle cebelleşenleri anımsadım, lokmalar boğazıma dizildi. Bir de çöpe atılan ekmekleri, yemekleri düşündüm. Zengin bir millet olmamamıza rağmen ne çok yiyeceği heba ettiğimizi anımsadım ve içim burkuldu. Bir lokma daha attım ağzıma ve birden Datça’nın Mesudiye Köyü’ne gittim. Datça’da hamuru mayalarken içine tarçın ve çörekotu koyarlar. Ekmekler pişip fırından alındıktan sonra birkaç tanesi parçalanır, yavaştan ılınmaya başlayan taş fırına geri konur ve o gece “unutulur”. Ertesi gün iyice gevrekleşmiştir somuncuklar. Ekmek bittiğinde ıslatılan peksimetler gelir sofraya. Böylece ne ekmeksiz kalınır, ne çöpe nimet atılır.

Buzdolabında saklanan ekmek uzun süre dayanır. Aslında piyasadaki ekmeklerde öyle çok katkı maddesi var ki, dışarda duranlar da öyle kolay kolay bozulmuyor. Belki sırf bu yüzden en iyisi insanın kendi ekmeğini yoğurması. Hiç değilse içinde ne olduğunu bilme ve tabii meditatif bir ritüeli gerçekleştirme şansınız var. Ben her seferinde koca bir tepsi yapıp 3-4 parçaya ayırıyor, birini buzdolabında tutuyor, kalanları donduruyorum. Bittikçe çıkarıp yiyorum. Böylece bir tek lokması bile ziyan olmuyor. Diyelim ki evde çok miktarda ekmek var ve biliyorsunuz ki hemen tüketemeyeceksiniz. Öyleyse ne yaparsınız?

En basiti buzluğa koymak. Böylece bayatlamaz ve kızartıldığında tazecik olur ekmekleriniz. Bir diğer alternatif, dilimleri ısısı düşük bir fırında peksimet hale getirmek. Böylece yukarda tarifini verdiğim basit yiyeceği hazırlayabilirsiniz. Bu peksimetlerle tatlılar da yapılabilir, şerbetini meyveli yapabileceğiniz sürpriz tatlılar…Büyüklerinize sorsanız size “papara yap” diyebilirler veya tirit. Eskiden bayat ekmekler doğranır, bazen üzerine kavrulmuş kıyma ve et suyu dökülür, istenirse sarımsaklı yogurt ve eritilmiş tereyağıyla taçlandırılırdı. Çeşitli alternatifleri var elbet bu iki yiyeceğin. Kavrulmuş soğan, rendelenmiş peynir, maydonoz…Neler eklenir neler. Yumurtaya bulanıp kızartılan ekmek dilimleri de pek lezizdir. Hatta şerbete sokulup çıkartılarak tatlıya da dönüştürülebilir. Yahut yumurtayı sütle çırpıp ekmek dilimlerini bulayıp tereyağında kızartabilirsiniz. Hala bitmediyse ekmeğiniz, küp şeklinde doğrayıp tereyağında kavurun ve çorbaların üzerine serpeleyin. Tereyağına biraz da baharat ve rendelenmiş sarımsak eklerseniz mis gibi kokar kıtır ekmekleriniz. Ufalanmış bayat ekmekleri az suyla ıslatıp kısır malzemeleriyle buluşturarak köfteler hazırlayabilirsiniz mesela. Galeta ununuzu kendiniz hazırlayabilirsiniz, ufalayıp kuruttuğunuz ekmeklerle. Ooo, alternatif çok.İş ki, siz bayat ekmeğinizi değerlendirmeye niyet edin. Son bir tarif, ufalanmış bayat ekmekleri kuru üzüm, ceviz, süt, yumurta ve tarçınla karıştırıp fırın tepsisine yayın, fırınlayın. Bir güzel olur ki!

Tijen İnaltong

 

* Bu yazı Buğday Ekolojik Yaşam Rehberi’nde yayınlanmıştır.