Antarktika buz sahanlığı tahminlerden hızlı parçalanıyor
Bir uydu analizine göre, Antarktika’nın kıyı buzulları, doğanın parçalanan buzu yenileyebileceğinden daha hızlı parçalanıyor ve 10 Ağustos tarihinde yapılan analiz dünyanın en büyük buz tabakasındaki kayıplara ilişkin son 25 yılda yapılan tahminleri ikiye katlıyor.
NASA’nın Los Angeles yakınlarındaki Jet Propulsion Laboratory (JPL) araştırmacıları tarafından yürütülen ve Nature dergisinde yayınlanan çalışma, iklim değişikliğinin Antarktika’nın yüzen buz sahanlıklarını hızla zayıflattığı ve küresel deniz seviyelerinin yükselmesini hızlandırdığı konusunda yeni endişeler doğuruyor.
Çalışmanın en önemli bulgusu, Antarktika buzunun kıyı buzul parçalarının okyanusa “düşmesi” nedeniyle bilim insanlarının zaten bildiği net kaybın, denizlerin ısınması sonucu buz sahanlıklarının aşağıdan erimesi nedeniyle kaybedilen net buz miktarı kadar büyük olduğu.
Analiz, incelme ve buzulların erimesi birlikte ele alındığında, Antarktika’daki buz kütlesinin 1997’den bu yana 12 trilyon ton azalarak önceki tahminin iki katına çıktığını ortaya koyuyor.
JPL’den çalışmanın başyazarı bilim insanı Chad Greene’e göre, son çeyrek yüzyılda kıtanın buz tabakasında sadece buzul kaymasından kaynaklanan net kayıp yaklaşık 37.000 km2, yani neredeyse İsviçre büyüklüğünde bir alan…
Greene, NASA’nın bulgularla ilgili duyurusunda “Antarktika, kenarlarından parçalanıyor” diyor ve ekliyor: “Buz sahanlıkları azalıp zayıfladığında, kıtanın devasa buzulları deniz seviyesinin yükselme oranını artırma eğiliminde olur.”
Antarktika, dünyadaki tüm buzların deniz seviyesi potansiyelinin %88’ini barındırıyor. Karaya bağlı donmuş tatlı sudan oluşan kalıcı yüzer tabakalar olan buz sahanlıklarının oluşması binlerce yıl alıyor ve kolayca okyanusa kayarak denizlerin yükselmesine neden olacak buzulları tutan destekler gibi hareket ediyor.
Buz sahanlıkları istikrarlı olduğunda, doğal buz çözme ve yeniden büyüme döngüsünün boyutları oldukça sabit kalır.
Ancak NASA’ya göre, son yıllarda ısınan okyanuslar buz tabakasını aşağıdan zayıflattı. Bu durum daha önce buzun değişen yüksekliğini ölçen ve 2002’den 2020’ye kadar yılda ortalama 149 milyon ton kaybı gösteren uydu altimetreleri tarafından belgelenmişti.
Uzaydan görüntüler
Antarktika buz sahanlığının 21 Mart 2022’de çekilmiş, NASA Modis uydu görüntüsü. NASA Modis uydu görüntüsü/REUTERS aracılığıyla Bildiri
Buzul erimesi nedeniyle ölçülen kayıplar, doğal buz sahanlığının kendini yenileyebileceğinden o kadar fazlaydı ki araştırmacılar Antarktika’nın bu yüzyılın sonuna kadar 2000 öncesi buzul seviyelerine dönmesinin mümkün olmadığını tespit etti.
Hızlanan buzul erimesi, tıpkı buzun incelmesi gibi, en çok ısınan okyanus akıntılarından daha fazla etkilenen Batı Antarktika’da görüldü. Ancak Greene, buz sahanlıklarının uzun süredir daha az hassas olduğu düşünülen Doğu Antarktika’da bile “kazançtan çok kayıp görüyoruz” dedi.
Greene, dünyayı şaşırtan bir Doğu Antarktika buzlanma olayının, mart ayında devasa Conger-Glenzer buz sahanlığının çökmesi ve parçalanması olduğunu ve bunun muhtemelen daha büyük bir zayıflamanın işareti olduğunu söyledi.
Cambridge Üniversitesi’nde Royal Society araştırma profesörü olan Eric Wolff, çalışmanın Doğu Antarktika buz tabakasının geçmişteki sıcak dönemlerde nasıl davrandığına dair analizine ve gelecekte neler olabileceğine dair modellere işaret etti.
Wolff JPL çalışmasına ilişkin yorumunda, “İyi haber şu ki, Paris anlaşmasının vaat ettiği 2 derecelik küresel ısınmaya uyarsak, Doğu Antarktika buz tabakası nedeniyle deniz seviyesindeki yükselme mütevazı olacaktır.” diye yazdı.
Ancak sera gazı emisyonlarının azaltılmaması, “önümüzdeki birkaç yüzyıl boyunca deniz seviyesinin metrelerce yükselmesine” katkıda bulunma riskini doğuracaktır dedi.
Çeviren: Özgür Göndiken
Kaynak: Satellite imagery shows Antarctic ice shelf crumbling faster than thought, Steve Gorman, Reuters
Fotoğraf: Reuters