AÇIK RADYO’dan AÇIK YEŞİL-Teorisi ve Pratiği ile Bir Ekoloji Rehberi
Yazan: Özlem Gürtunca (Buğday Gönüllü İletişim Ekibi)
Adından da anlaşılacağı üzere Açık Yeşil kitabı, teorisi ve pratiği ile ekoloji alanında bir rehber niteliğinde. Ömer Madra ve Ümit Şahin’i Açık Radyo’dan tanıyanlarınız vardır. Kitap, 2008 yılından bu yana Açık Radyo’da yapılan 500 Açık Yeşil yayınından seçilmiş olanların yazıya dönüşmüş halinden oluşuyor. Yazıya geçirme evresi için de Açık Yeşil dinleyicilerine bir çağrı yapılmış ve gönüllüler aracılığıyla seçilen yayınlar yazıya aktarılmış. Kitap, 10 yılda yapılan 500 programın dinleyiciye ulaşmasında emeği geçenlere ve yayınların kitaba dönüşme evresinde gönüllü olanlara teşekkür ile başlıyor ve insan daha ilk sayfada böyle bir iş için bunca gönüllünün varlığı ile umudunu çoğaltıp, ekoloji konularında gönüllü yapılan işlerin kaliteli ve hakkı verilerek yapılmasından kaynaklanan güven ile kitabın içeriğinin de güzel olacağına dair haklı bir beklentiye giriyor. Kitabın teşekkür kısmını takip eden önsözde, iklim değişikliği aktivisti 16 yaşındaki Greta Thunberg’in Ömer Madra ve Ümit Şahin’i oldukça etkilediği anlaşılıyor ki, önsözü Grevci Greta ile yapılan mülakat takip ediyor. Bu mülakat, kitaba alınmış diğer tüm yayınların dışında, en başta tutulmuş. Greta’nın Dünya Ekonomi Zirvesi’nde dünyanın efendilerinin yüzüne vurduğu gibi, geldiğimiz noktanın “kriz” olduğu vurgulanarak giriş yapılıp, bu kriz durumu oluşana kadar ekoloji konusunda söylenenlere, yapılanlara geri dönüp ışık tutulmuş.
Kitap vaat ettiği ekoloji rehberliğini nasıl yapıyor derseniz, üzerinde yazdığı gibi teorik ve pratik olarak 2 kısımdan oluşuyor. Yeşil Düşünce ve Politika başlıklı ilk kısmı, ekolojiye dair politika ve düşüncelerin temellerine dair öncü isimlerden ve onların düşüncelerinden bahsederek, ekoloji konusunda bilgi sahibi olmak isteyenler için bir rehber niteliği taşıyor. Ekoloji ile ilgili kavramlar, fikirler, düşünceler ve bunların öncü isimleri, yer yer içinde bulundukları ekolojik mücadeleler, gerçekleştirdikleri bilimsel, akademik, siyasi çalışmalar, yer yer ise hayat hikayeleri ile birlikte anlatılmış ve ekolojik düşüncenin temellerini öğrenebilmek için etkin bir yazılı kaynak oluşturmuş. Sivil itaatsizlik, gönüllü sadelik, sağkalım politikası, Gaia teorisi, derin ekoloji, okulsuz yaşam, yeşil siyasi hareket, ekososyalizm, yeşil ekonomi, şiddetsizlik, endüstriyalizm ve kalkınma eleştirisi bu kısımda ele alınan konulardan bazıları. Kimisi sistemin içinden, kimisi parlamentodan, bazısı sokaktan, kimisi sistemi reddeden, birçoğu düşünce geliştiren, bir kısmı aktivistliğini yapan, yani ekoloji konusunda birbirinden farklı yol ve yöntemler izlemiş olan öncü isimlerin hikayelerini ve yaptıklarını okuduğumda, sistemi bahane edip yapmadığımız, yapamayacağımızı söylediğimiz şeylere sunduğumuz bahanelerin yersiz olduğunu düşündüm. Sistemin içinde ya da dışında, kim nerede ne yapabiliyorsa aslında onu yapmalı. Küçük, büyük demeden, herkes yapabildiğini yaptığında, kimimizin yapamadığı şeyleri yapan başkaları da muhakkak olacak. Varmış. Kitabın bu kısmında, bunun olduğunu gördüm.
Kitabın ilk kısmında bahsi geçen, yapabildiğini yapmış öncü isimler ise; çevre aktivisti olmasının sebebini, çocukken tanık olduğu nükleer patlamayı annesi öldükten sonra gördüğü rüyaları ile anlatan Terry Tempest Williams, bilimi kamuoyuna açan, bütüncül bakış açısını benimseyen Barry Commoner, Gaia teorisini ortaya atan James Lovelock, sivil itaatsizlik kavramının mucidi Henry David Thoreau, derin ekolojinin filozofu Arne Naess, ağaçların babası Manisa Tarzanı, The Ecologist dergisinin kurucusu, Yeşillerin büyükbabası Edward Goldsmith, zihinlerin dönüşmesi gerektiğini söyleyen ve ekofaşist olarak yaftalanan Rudolf Bahro, kısa hayatıyla bile yeşillerin simge ismi olabilmiş, hayran olunacak bir kadın Petra Kelly, Türkiye’deki yeşil hareketin öncülerinden Savaş Emek, sinek kuşu olmak isteyecek kadar mütevazi olup, 47 milyon ağacın dikilmesine vesile olmak gibi kocaman işler yapmış Nobel Barış Ödülü sahibi ilk Afrikalı kadın Wangari Maathai, sorunların sıradan insanlardan yukarıya doğru gerçekleşecek eylemlerle ve birbiriyle geçişli politikalarla çözülebileceğini söyleyen Elinor Ostram, ya dünyanın ya da kapitalizmin sonu diyen Joel Kovel, sivil haklar hareketinin şiddetsiz lideri Martin Luther King, Hollywood’un ilk yeşil filmi Avatar, endüstriyalizm ve kalkınma eleştirisinin öncüsü, yersiz, yurtsuz, anadilsiz ve Açık Yeşil programında ve kitapta tam beş bölüm yer almış Ivan Illich, özgürlüğün peşindeki Yüksel Selek’tir.
İkinci kısmı ise gündelik hayata dair kişinin kendi yaşamında yapacağı pratiklerden bahsetmiyor. Öyle anladıysanız yanılmayın. Ekoloji Hareketleri başlıklı ikinci kısım, iklim değişikliğiyle beraber, Türkiye’de ve dünyada yer tutan çevre ve ekoloji hareketlerinden bahsediyor. HES projeleri, Nükleer Santraller, Madenler, Yeşil Ekonomi ve Biyoçeşitlilik, kitabın ikinci kısmında irdelenen konular. Ülkemizdeki HES projelerinin, Maden çalışmalarının, nasıl yürütüldüğüne dair önemli bilgiler ve bunlara karşı yapılan ekoloji mücadeleleri, Fukuşima ve Çernobil felaketleri ile Akkuyu’da yapılması planlanan Nükleer Santrale dair bilgiler ve çevreci hareketler yine konuyla ilgili bilgi sahibi olmak isteyenler için güzel bir yazılı kaynak. Yeşil ekonomi konusu ise; gıda piyasa ilişkileri, kamusal değerlerin yağmalanması ve iktisat politikaları üzerinden incelenmiş. Son olarak da ekolojinin olmazsa olmaz konusu biyoçeşitlilik, Türkiye’de Anadolu leoparının öldürülmesi gibi bazı olaylarla kitapta yerini almış.
Açık Yeşil programı, Açık Radyo’da her çarşamba 10:30’da yayınlanmaya devam ediyor. Kitapta da göreceğiniz konular üzerine, iklim değişikliğinden yeşil politikaya, ekoloji sorunlarından çevreci hareketlere, yapılan son bilimsel araştırmalardan, toplumsal hareketlere, izlenen politikalara kadar birçok şeyden bahsediyor. Ümit Şahin ve Ömer Madra anlatıyor, soruyor, irdeliyor. Siz de kendinizi gezegenden ve üzerindeki her şeyden bir şekilde, bir nebze sorumlu hissediyorsanız, en azından radyo yayınlarını dinleyerek bir şeyler yapmaya başlayabilirsiniz.
Yazan: Özlem Gürtunca (Buğday Gönüllü İletişim Ekibi)