Güdül’de üretici pazarı bereketi

Yayınlanma Tarihi: 14 Temmuz 2020

Güdül Köy Pazarı hem ilçe halkını hem de şehir dışından gelen ziyaretçileri mevsimsel ve yerel ürünlerle aracısız bir şekilde buluşturuyor.

Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği ve Dört Mevsim Ekolojik Yaşam Derneği, Ankara’nın Güdül İlçesi’nde, GEF Küçük Destek Programı’nın (SGP) desteğiyle “Güdül’de Gıda Topluluklarıyla Agroekolojik Dönüşüm” projesini yürütüyor. Odağında yerel çiftçi ve üreticilerin olduğu, kısa tedarik zincirlerine dayalı, kârın maksimizasyonu yerine insanların ihtiyaçlarını önceleyen ‘agroekolojik’ bir gıda sistemine geçişi hedefleyen bu proje kapsamında bir yılı aşkın süredir devam eden kolektif çalışmalar meyvelerini veriyor. Güdül Belediyesi’nin katkılarıyla 4 Temmuz’dan itibaren her cumartesi 10.00’da kurulan Güdül Köy Pazarı, hem ilçe halkı hem de şehir dışından gelen günübirlik ziyaretçiler tarafından yoğun ilgi görüyor.

Pazaryeri pandemi kurallarına uygun şekilde ve tezgahlar arası mesafelere dikkat edilerek düzenleniyor, maske dağıtımı ve dezenfektan hizmeti veriliyor. Ayrıca, Ankaralıların Güdül’ü ve Köy Pazarı’nı ziyaret edebilmeleri için Güdül Belediyesi tarafından ücretsiz araç desteği sağlanıyor.

Köylü tarımı gıda güvencesinin teminatıdır

Güdül, Ankara’nın kuzeybatısında, Köroğlu Dağları’nın güneybatı yamaçlarında yer alan bir ilçe. Genç nüfusun azlığı, tarımsal üretimin ve diğer ekonomik faaliyet alanlarının sınırlı olması gibi çeşitli sorunları olsa da, hâlâ üretken köylüleri, büyük ölçüde temiz olan verimli arazileri, kırsal yaşam kültürü, zengin yaban hayatı, tarihi ve kültürel değerleriyle, doğal üretim ve kırsal turizm için önemli avantajlara sahip.

Güdül’de enginar, börülce ve antep fıstığı gibi Ankara’da olmaz sanılan birçok ürün yetişebiliyor. Yakın zaman öncesine kadar pirinç ve pamuk tarımı yapılmaktaydı. Türkiye’nin en büyük bitişik bağ alanı olduğu söylenen bir alanda 20’den fazla atalık üzüm çeşidi yetişiyor. Yerel domates çeşitleri, dutları ve kirazları Ayaş’ı aratmıyor. Boyotu (keyman), Peygamber arpası, hünnap, üvez, dağ ıspanağı gibi yöreye özgü ürünler var. Çok sayıda atalık nohut çeşidi ve kökeni çok eskilere dayanan leblebi üretimi var. İlçe sınırları içinde Ankara keçisi ve yerli kara sığır yetiştiriliyor. Yöresel mutfak kültürü de oldukça zengin.

Agroekolojik tarım hem doğayı hem insanı besler

Birleşmiş Milletler Özel Raportörü Olivier De Schutter’in, 2011 tarihli “Agroekoloji ve Gıda Hakkı“ raporu, yeterli ölçüde desteklenirse agroekoloji yöntemlerinin gıda üretimini 10 yıl içinde ikiye katlayabileceğini, iklim değişikliğini yavaşlatabileceğini ve kırsal yoksulluğu azaltabileceğini ortaya koyuyor. Rapor 57 gelişmekte olan ülkede agroekoloji projelerinde ortalama %80 verim artışı saptıyor ve şu sonuca varıyor: “Büyük ekim alanlarıyla, endüstriyel çiftliklerle açlık sorununu durduramayacağız. Çözüm, küçük ölçekli çiftçilerin bilgi ve deneylerini desteklemekte ve küçük çiftçilerin gelirlerini artırarak kırsal kalkınmaya katkı vermekte yatmaktadır.”

ABD’de Rodale Institute tarafından yürütülen The Farming Systems Trial projesi, 1986-2014 arasında organik tarıma geçilen alanlarda verimin konvansiyonel üretimi yakaladığını ve kurak dönemlerde daha yüksek verim sağladığını ortaya koyuyor. (1)

Avrupa’da, IDDRI’nin, 2014’ten bu yana yürüttüğü “Avrupa’da Agroekolojinin 10 Yılı” senaryosu, 2050’de tümüyle agroekolojiye geçmiş bir Avrupa’nın 530 milyon Avrupalı’yı doğaya zarar vermeden, sürdürülebilir bir şekilde doyurabileceğini gösteriyor. (2)

“Köylü tarımı”nın, toplumun geri kalanıyla etkileşimden mahrum bırakılmadığı sürece “geri kalmışlık” olmadığı, aksine yeniliğin (inovasyonun), dinamik yönelimlerin ve en önemlisi halkın gıda güvencesinin beşiği olduğu inancıyla bir araya gelen Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği ve Dört Mevsim Ekolojik Yaşam Derneği, “Güdül’de Gıda Topluluklarıyla Agroekolojik Dönüşüm” projesi ile, agroekoloji uygulamalarının teşviki ve gıda topluluklarının yaygınlaştırılması yoluyla Güdül ilçesinde tarımsal biyoçeşitliliğin korunmasını ve yerel ekonomilerin güçlendirilmesini hedefliyor.

Proje faaliyetleri:

1. Örnek tarım yöntemlerinin uygulanması

Tahtacıörencik uygulama bahçesinde arazi tasarımı, üretim, bakım ve toprak iyileştirme çalışmaları, öncü çiftçilerin üretim alanlarında pilot agroekoloji uygulamaları.

2. Öncü çiftçilerin desteklenmesi ve kent halkıyla buluşturulması

Temiz üretim ve aracısız satışa istekli öncü çiftçilere uygulamalı eğitimler ve danışmanlık verilmesi, çiftçilerin görünürlüğünün sağlanması, çiftlik turları ve şehir etkinlikleri ile üreticiler, tüketiciler ve STK’lar arasındaki etkileşimin artırılması.

3. Farkındalık artırıcı etkinlikler

Ankara’da ve Güdül’de agroekoloji, küçük ölçekli çiftçilik ve gıda toplulukları temalı seminerler, buluşmalar ve çalıştaylar.

4. Belgeleme ve yaygınlaştırma

Öncü çiftçiler için görünürlük sağlama, agroekoloji ve gıda toplulukları ile ilgili bilgi paylaşımları, tarımsal biyoçeşitliliğin, yerel çeşitlerin, geleneksel tarım ve mutfak kültürünün belgelenmesi ve tanıtılması.

Proje kapsamında, Güdül’ün öncü çiftçilerinden Özkan Baş’ın 2 dekarlık arazisindeki uygulama bahçesinde; damla sulama, ayrılmış sebze yatakları, malçlama, kardeş bitkiler, kompost, ısırgan çayı, doğa-dostu bitki koruma yöntemleri, yerel ve yerele uyumlu çeşitlerin kullanımı gibi agroekolojik teknikler uygulanıyor. 2020 sonuna kadar devam etmesi planlanan faaliyetler yazılı ve görsel olarak kayda geçirilerek deneyim paylaşımı olarak ilgili kesimlere sunuluyor. Uygulama bahçesinden ve diğer çiftçilerin arazilerinde gerçekleşen diğer tüm çalışmalardan alınan sonuçlar ile birlikte doğa-dostu üretim yöntemleri ile ilgili bilgiler proje kapsamında açılan web sitesinde (www.yesilgudul.net) yayınlanıyor. Web sitesinde ayrıca bakliyat, sebze, meyve, işlenmiş ürünler, mera hayvancılığı, serbest yumurta tavuğu gibi farklı üretim alanlarında faaliyet gösteren küçük üreticilerin profil sayfalarını; ilçenin halkalı domatesten enginara, sumaktan keymana, yerel nohutlardan dağ ıspanağına ve hünnaba kadar tarımsal miras öğelerini, arpa tarhanasından mancar yemeğine, keyman ve kömbeye kadar, zengin mutfak kültürüne ait bilgilere ulaşılabiliyor.

Her şey izlenebilir ve şeffaf

İlki 4 Temmuz’da, 13’ü öncü çiftçiden oluşan 35 yerel üreticinin katılımıyla kurulan Güdül Köy Pazarı bir Katılımcı Güvence Sistemi (KGS) ile işliyor. Doğa-dostu temiz üretim yapan ve üretim yöntemlerini bu yönde iyileştirmeyi taahhüt etmiş olan üreticilerin tezgahlarında “Güdül KGS Geçiş Üreticisi” etiketi bulunuyor.

Üreticilerin, tüketicilerin, yerel yönetimin, kamu kurumlarının, meslek odalarının ve STK’ların dahil olduğu bu sistem, bir komisyon aracılığıyla, pazar yerinde sadece üretici olanların tezgah açmasını ve bütün ürünlerin Güdül’de üretiliyor olmasını gözetecek. Ürünlerin tarladan tezgaha gelene kadarki süreçte izlenebilmesi için açılması planlanan bir web sitesi ve geribildirim araçlarıyla gelişecek olan KGS ile amaç tüketicilerin üretim süreçleriyle ilgili bilgilere erişmesini kolaylaştırmak, üreticilerle temaslarını ve dayanışmalarını artırmak ve agroekolojik, doğa-dostu üretimi öne çıkarıp teşvik etmek.

KGS komisyonu, tüketicilerden gelen geribildirimleri de değerlendirerek, bu ve diğer üreticiler için izleme ve destek süreçlerini koordine ediyor. Tüketicilerin üreticilerle tanışması, üretim alanlarını ziyaret edip bilgi edinmesi teşvik ediliyor. KGS’nin başarısı için en önemli etkenlerden biri tüketicilerin duyarlılığı, geri bildirimleri ve etkin katılımı olacaktır.

Güdül Köy Pazarı üreticileri ve ürünleri ile ilgili görüş ve önerilerinizi bilgi@dortmevsimekoloji.org adresinden iletebilirsiniz.

“Güdül’de doğa-dostu üretim potansiyeli çok yüksek.”

Dört Mevsim Ekolojik Yaşam Derneği Başkan Yrd. Ceyhan Temürcü, proje dahilindeki öncü çiftçinin yanı sıra pazardaki diğer üreticilerin de şu andan itibaren izleme ve destek sistemine dahil edildiğini söyledi. Güdül’de doğa-dostu üretim potansiyelinin çok yüksek olduğuna dikkat çeken Temürcü, şu açıklamayı yaptı: “Agroekolojik dönüşüm sürecinin pazaryerinden önce başlamış olması bir avantaj. Güdül’ün üretici potansiyeli yüksek olduğu için tezgah sayısının artacağını tahmin ediyoruz. İlk aşamada isteyen bütün yerel üreticiler pazarda tezgah açabiliyor olsa da KGS ile birlikte şeffaflık sağlanarak, doğa-dostu, agroekolojik yöntemlerle üretim yapan çiftçiler bir etiketleme sistemiyle öne çıkarılacak. Sağlanan desteklerle üretici eğitimleri de yapılandırılmış bir şekilde devam edecek.”

Belediye ücretsiz ulaşım desteği sağlıyor

Ankaralıların Güdül’ü ve Köy Pazarı’nı ziyaret edebilmeleri için Güdül Belediyesi tarafından ücretsiz araç desteği sağlanıyor. Ortak araçlarla veya kendi imkanlarıyla gelen ziyaretçiler, agroekoloji uygulama bahçesi, Güdül Kent Müzesi, geleneksel leblebi imalathanesi, geleneksel Güdül evleri vb. yerleri kapsayan küçük gezi programına da dahil olabiliyor.