Aromaterapi: Kokunun gücü

Aromaterapi, bitkisel özyağları kişinin fiziksel, duygusal ve ruhsal sağlığı için kullanarak bedenin iyileşme gücünü ortaya çıkarıyor. Bu doğal terapi yöntemi, masaj, buğu, kompres ve mekanın kokulandırılması yoluyla fiziksel ve duygusal iyilik hali sağlıyor.

DOĞANIN bize sunduğu en güzel nimetlerden biri, bitkilerin ağaçların çiçeklerin ve otların varlığı ve gücüdür. Bitkiler -özellikle aromatik bitkiler- çoğalmak, yaşamlarını devam ettirmek ve kendilerini korumak için çeşitli özler üretiyor. Bu özler, bitkiden buhar damıtma veya sıkarak özünü çıkarma yöntemiyle elde ediliyor. Elde edilen bitkisel özler ya da diğer deyişleriyle aromatik yağ, uçucu yağ, eterik yağ veya bitkisel özyağların her biri yüzlerce farklı içeriğe sahip; örneğin gül yağı, yaklaşık 300 farklı kimyasal bileşik barındırıyor.

Aromaterapi, bu zengin içeriğe sahip bitkisel özyağları kişinin fiziksel, duygusal ve ruhsal sağlığı için kullanarak bedenin iyileşme gücünü ortaya çıkarıyor. Bu doğal terapi yöntemi, aromatik özyağların etkin uygulama şekli olan masaj, buğu, kompres ve mekanın kokulandırılması yoluyla fiziksel ve duygusal iyilik hali sağlıyor.

Eski Mısır’dan bugüne…

Eski Mısır’da pek çok bitkinin mumyalama işleminde kullanıldığı biliniyor. Günlük ağacı ve mür gibi bitkiler eski kültürlerde, özyağları elde edilerek cildin iyileşmesi için merhem yapımında kullanılmış. Romalılar döneminde yapılan görkemli törenlerde yerlere biberiye atılarak üstüne basıldıkça ortamın güzel kokması sağlanırmış. Ünlü banyo sefalarında da pek çok çiçek ve otlar (gül, lavanta, kekik, defne…) kullanılmış.

17. yüzyıldan itibaren bitkisel özyağlar tedavi amaçlı kullanımıyla karşımıza çıkıyor. 19. yüzyılda ecza sektöründeki gelişmenin sonucu, maliyeti daha düşük ve etkisi fazla, bitkisel ve sentetik ilaç elde edilebildiği için bitkisel özyağların kullanımı geri plana itilmiş. 1937 yılında Fransız kimyager Maurice Gattefosse’nin laboratuvarında çalışırken elini yakması bitkisel özyağların iyileştirici gücünü yeniden gündeme getirmiş. Gattefosse, yanan elini yakınında bulunan lavanta yağı kavanozuna daldırmış ve elindeki yanığın hızla iyileşmesiyle, bitkisel özyağları yakından inceleyerek iyileştirici özelliklerini yeniden keşfetmiş. Gattefosse’nin bilimsel çalışmaları, Fransız Dr. Jean Valnet ve bio-kimyager Margaret Maury tarafından sürdürülmüş.

Aromaterapi sözcüğü, koku molekülleri (aroma) ile iyileşme (terapi) sözcüklerinin birleşmesiden oluşuyor.Özyağlar özellikle ilaç, parfüm, kişisel bakım ürünleri ile gıda sektöründe yoğun olarak kullanılıyor.

Günümüzde aromaterapinin en yaygın kullanım şekli masaj. Bitkisel özyağların masajla bedene nüfuz etmesi çok kolay ve etkin bir uygulama. Masajın dinlendirici ve rahatlatıcı etkisiyle, bitkisel özyağların fiziksel iyileştirme gücü birleştiğinde kişiyi derin dinlendirerek iyileşme gücünü ortaya çıkarıyor.

Kokuların fiziksel etkileri

Aromaterapide kullanılan yöntemlerden biri de mekanın kokulandırılması. Kişinin fizyolojik işleyişinde, koku alma duyusu önemli bir rol oynuyor. Bitkisel özyağların koku molekülleri burnumuzun içindeki koku reseptörleri tarafından beynimize ulaştırılıyor ve kokusal hafızamızı harekete geçirerek anılarımız, düşüncelerimiz ve duygularımız üzerinde etkili oluyor. Yani duygusal anlamda bize destek oluyor. Örneğin bazı kokular mide faaliyetini harekete geçirerek acıkma, gurultu veya bulantı gibi etkiler yapabiliyor.

Özyağların zengin kimyasal yapısı bedene nüfuz ettiğinde kan dolaşımına girerek fiziksel sıkıntılarımızı iyileştiriyor. Örneğin okaliptüs, mikrop kırıcı özelliği ile mikrobik rahatsızlıklara karşı mücadele ediyor. Kısaca kokular çok güçlü fiziksel reaksiyonlar yaratabiliyor.

Beynimizdeki kokusal hafızamız da çeşitli kokularla hareketlenerek anılarımızı canlandırabiliyor.

Kokular, günlük hayatta hepimizin karşılaştığı fiziksel etkilere yol açıyor. Koklama sırasında çok az miktarda koku molekülü nefes yoluyla kana karışarak fiziksel reaksiyona sebep oluyor ya da koku molekülleri kokusal hafızamızı harekete geçirerek dolaylı yoldan fiziksel olarak etki edebiliyor.

Araştırmalar, kokunun fiziksel etkilerinin boyutu konusunda ipuçları veriyor. Japon firması Takasago’nun yaptığı bir araştırmaya göre, çalışma mekanı limon özyağı ile kokulandırıldığında bilgisayar operatörlerinin yüzde 54 oranında daha az hata yaptığı görülmüş. Amerika’da yapılan bir araştırmaya göreyse, Las Vegas’ta kumar makinelerinin bulunduğu bölge kokulandırıldığında yüzde 45 oranında müşteri artışı gözlenmiş. Ayrıca karabiber özyağının sigara içme isteğini engellediği ve huzursuzluğu azalttığı görülmüş.

Kokunun etki alanı çok geniş. Aynı ortamda yoğun çalışan veya çok vakit geçiren bayanların adet dönemleri senkronize olmaya başlıyor (aynı günlere denk geliyor). Normalde hissetmediğimiz insan kokuları, hormonları harekete geçirerek bu duruma neden olabiliyor. Yapılan deneylere göre, uyku esnasında kokulandırma yapıldığında beyin dalgalarında hareketlenme görülüyor. Minimal koku molekülleri içeren bir karışım deneklere koklatıldığında, “hiçbir koku almadım” demelerine rağmen yapılan beyin dalgaları ölçümlerinde, yoğun hareketlenme tespit edilebilmiş.

Bitkisel özyağların kullanımı

Özyağlar, bitkilerin çiçek, tohum, kök, meyve, yaprak, dal, kabuk gibi pek çok parçalarından buhar-damıtma, sıkma (presleme) veya enfleurage (narin çiçeklerin katı yağ içine yerleştirilerek özyağlarının çıkarılması) metodu ile elde edilir.

Bitkisel özlerin, günlük kullanımda (mekanın kokulandırılması, buğu, kompres gibi) çok dikkatle ve hassasiyetle kullanılmaları gerekir. Aromaterapide yöntemler kadar aromaterapistin kullandığı özyağların saflığı ve kalitesi de çok önemli bir yer tutar. Avrupa ve Amerika’da yapılan araştırmalar, kullanılan yağların büyük bir bölümünün saf olmayan ve dolayısıyla fiziksel iyileştirme sağlayamayan yağlar olduğunu gösteriyor. Elde edilen sonuçlar ise şaşırtıcı; çünkü terapi gören kişiler kendilerini her geçen gün fiziksel ve duygusal anlamda daha iyi hissediyorlar.

İlaçlarda olduğu gibi özyağların, çocukların ulaşamayacağı bir yerde saklanmaları ve kişinin ihtiyacına göre belirlenerek en uygun dozda kullanılması gerekiyor.

Aromatik özyağlar ve masaj

• Tek başına masajı ele alırsak, doğal ağrı kesici olduğu bilinen endorfin seviyesini yükseltir, olumlu hormonal destek sağlar. Masajın lenf drenaj etkisiyle kan temizlenir ve dolaşım hızlanır. Hızlanan kan dolaşımı kas, doku ve hücrelerin daha çok oksijenle beslenmesini sağlayarak bedeni canlandırır. Dokunma duyumuz harekete geçerek beynimize olumlu sinyaller verir.
• Özyağlarla yapılan masaj, deri yüzeyini daha çok ısıtır ve yoğun kas, eklem ağrılarına ve zayıf dolaşım bozukluklarına çok faydalı olur. Aromatik özyağların keyifli kokusu, duygusal kaynaklı fiziksel sıkıntılar üzerinde de çok etkilidir. Örneğin, sinirsel kalp sıkışıklıkları, asabi nefes darlığı gibi sıkıntılarda özyağlarla nefes rahatlatılabilir, sakinleşme ve yavaşlama ile kişi kendini daha iyi hissedebilir.
• Plasibo etkisi (psikolojik etkiyi ölçmek amacıyla kullanılan boş ilaç) aromaterapiyle de çok rahat sağlanabilir. Bu yöntem kişinin içsel iyileşmesini sağlayan, yan etkisi bulunmayan nadir yollardandır.
• Aromaterapi, masajla maksimum iyileştirme özelliği sağlar.
• Beynimiz, koku ve dokunma gibi farklı kaynaklardan farklı sinyallerle sürekli iyi yönde uyarılır.
• Kişi kendine bakıldığı ve şımartıldığı duygusuyla rahatlar, dinlenir, arınır ve denge bulur.

Bitkisel özyağların özellikleri

Bitkisel özyağlar çok yoğun, aromatik kokulu, aktif ve kimyasal yapısı çok zengin uçucu sıvılardır. Her bitkinin kendine has bir kokusu, rengi, yapısı ve etkisi (kullanım şekli) vardır.

Bergamut: Mikrop korucu, akne, yağlı cilt sorunları için ideal, strese karşı kişiyi canlandırır, dinlendirir, ferahlatır.

Karabiber: Enerji verir, ısıtır, virüse karşı mücadele eder, yorgunluk alır, soğuk algınlığı  ve midedeki sıkıntılar için çok faydalıdır.

Sedir ağacı: Mikrop korucu, enrejiyi dengeler, solunum yolları ile ilgili sıkıntılara çok iyi gelir, stres ve hızlı tempoyu yavaşlatır.

Papatya: Anti-depresan, diüretik, anti-allerjik, allerjik ve hassas ciltler için çok faydalıdır, uyku düzenler ve kas, kemik, eklem sıkıntılarına birebirdir.

Kişniş: Ağrı kesicidir, stimüle eder, ısıtır, hazım sorunlarını giderir, sinirlilik, ağrılar için çok etkilidir.

Okaliptüs: Mikrop kırıcı, bakteri ve virüse karşı etkili, soğuk algınlığı ve solunum yolları sıkıntıları için ilk kullanılacak özyağdır.

Günlük ağacı: Rahatlatır, dinlendirir, cildi gençleştirir, soluk almayı rahatlatır, korku, stres ve duygusal sıkıntıları yatıştırır.

Itır: Dengeleyici, sakinleştirici, her tür cilt sıkıntısı için faydalı, hormon dengeleyen etkisinin yanında adet sıkıntılarına iyi gelir, bedenin su tutması ve selülit için etkindir.

Zencefil: Enerji verir, ısıtıcıdır, ağrı ve sancıları dindirir, mide bulantısını keser, mide kramplarını engeller.

Yasemin: Anti-depresan, afrodizyak, yumuşatan, kuru ve hassas ciltler için çok etkili, cinsel soğukluğu kırar ve adet sancılarını dindirir.

Lavanta: Ağrı keser, mikrop kırıcı, sakinleştirici, dengeleyici, tüm cilt sorunlarına birebir, baş ağrısı, böcek sokmalarına karşı, yanıkları iyileştiren, yatıştırıcı, huzursuzluk, korku, uykusuzluk, panik ve depresyon için çok yararlıdır.

Limon: Enfeksiyona karşı, bakteri ve mikrop kırıcı, canlandıran, soğuk algınlığı, mide rahatsızlıkları boğaz ağrıları ve ağız içi yaraları için etkindir.

Tefarik: Anti-depresan, mikrop kırıcı, akne, mantar, kepek, tüm sıkıntılı cilt sorunları için yararlıdır.

Çam: Balgam söktüren, nefes açan, mikrop kırıcı, tüm solunum yolları rahatsızlıkları, romatizma, ağrılı kas ve eklemler için etkilidir.

Gül: Anti-depresan, afrodizyak, sakinleştirici, toksinden arındırır, allerjiler, dolaşım ve adet sıkıntıları, migren için faydalıdır.

Sandal ağacı: Sakinleştiren, yavaşlatan, afrodizyak, depresyon, çekingenlik ve sinirsel sıkıntıları dengeler.

Kekik: Enfeksiyona karşı, stimüle eden, mide sıkıntılarını yatıştıran, solunum ve idrar yolları enfeksiyonlarına karşı etkili..